De koe
Waar je ook bent in Nederland, bijna overal buiten de stad zie je ze: koeien. De zwart- of bruin-wit gevlekte runderen grazen in de weilanden. Ook zien we ze vaak terug op melkpakken die we op onze ontbijttafel aantreffen. Wat doen die koeien daar allemaal? De koe is een vrouwelijk rund en is één van de bekendste dieren die in Nederland rondloopt. Koeien zijn tamme dieren die vooral gehouden worden vanwege hun melk en hun vlees.
Geschiedenis van de koe
De koe wordt in Nederland al eeuwen gehouden om ons van voedsel te voorzien. Koeien zijn ontstaan uit de oeros, die met een hoogte van twee meter veel groter was. Op den duur werden deze dieren getemd en de eerste koeien liepen naar verluidt rond 5000 voor Christus rond in Nederland.
Kenmerken van de koe
Koeien hebben een aantal lichaamsdelen die erg kenmerkend zijn voor het dier. Zo springen hun uiers al gauw in het oog. Hierin produceren ze hun melk. Door op de goede manier op één van de vier spenen te drukken komt er melk uit de uiers.
Waar wij als mensen het met slechts één maag moeten doen, zijn de koeien duidelijk rijker bedeeld. De koe heeft meerdere magen. Dit is ook wel nodig want een beetje koe eet toch al gauw minstens 50 kilo vers gras per dag en wordt in de stal dan vaak nog bijgevoerd ook met soms wel 5 kilo krachtvoer. Alsof dat allemaal nog niet genoeg is drinkt een koe ook nog eens 70 tot 90 liter water per dag! En alles wat erin gaat… ja, dat moet er ook weer uit. Als we alle poep en plas die een koe per dag produceert op één weegschaal leggen, komen we op meer dan 100 kilo uit! Gemiddeld geeft een koe 25 liter melk per dag.
De oren van een koe functioneren als een soort radar. De koe kan de oren in bijna iedere richting draaien zodat hij zich kan concentreren op aankomend gevaar. Ook wiebelt hij met de oren als er een vlieg op zit, want koeien hebben veel last van vliegen. Gelukkig helpt de staart ook bij het verjagen van de vliegen.
Koeien worden in Nederland voornamelijk gehouden vanwege hun melk. Tegenwoordig geven ze een kleine 10.000 liter per jaar, terwijl dat 100 jaar geleden nog vier keer zo weinig was. Door selectief te fokken en de introductie van speciaal krachtvoer hebben boeren dit aantal spectaculair weten te verhogen. Ook de techniek van het melken is beter geworden. Waar koeien vroeger nog met de hand werden gemolken, gebeurt dit nu meestal met speciale machines, doorgaans zo’n twee keer per dag.
Wat eet de koe?
Koeien eten eigenlijk de hele dag door, gemiddeld 4 tot 9 uur. Het zijn forse dieren en dus hebben ze ook veel voedsel nodig. Zo eten ze ruim 50 kilo gras per dag. Van nature eet de koe voornamelijk gras, vandaar dat ze vaak te zien zijn in weilanden. Wanneer een boer koeien in een weiland laat grazen, hoeft hij immers geen voer voor de koeien te betalen, want gras is gratis. Daarnaast krijgen ze dagelijks ook nog zo’n 5 kilo krachtvoer en kunnen ze wel 100 liter water drinken.
Koeien eten wel anders dan mensen. Natuurlijk niet met mes en vork, maar jij hebt geleerd op je eten te kauwen. Koeien kunnen simpelweg niet kauwen omdat ze een heel ander gebit hebben dan mensen. Als koeien gras hebben doorgeslikt komt het in één van hun vier magen: de pens. Maar de koe eet meestal teveel gras voor die ene maag zodat de maag overstroomt. Zo komt het gras terug in de mond van de koe waarna hij het opnieuw gaat vermalen met zijn gebit. Dit wordt ‘herkauwen’ genoemd, maar dit gaat dus heel anders dan bij mensen.
In de winter blijven de koeien meestal op stal. In dat geval krijgen ze hooi te eten wat in de zomer door de boer van het weiland gemaaid is of krijgen ze ander voedsel, zoals bix. Bix lijkt een beetje op hagelslag, maar dit is toch echt alleen voedsel voor koeien en niet voor mensen.
Voortplanting en geboorte
Een koe is om de drie weken vruchtbaar. In die periode zijn er twee manieren om haar drachtig te krijgen. Dit kan op een natuurlijke manier, met een stier, maar gebeurt tegenwoordig vaak via kunstmatige inseminatie. Hierbij wordt er op een kunstmatige manier sperma bij de koe ingebracht. Is ze eenmaal bevrucht, dan duurt het ongeveer 40 weken tot de bevalling.
De koe als huisdier
Het is niet gebruikelijk om een koe als huisdier te nemen. Een koe is te groot voor in huis en hij heeft buiten veel ruimte nodig. Boeren hebben koeien in hun stallen en weilanden om melk te produceren.
De koe in het wild
De wilde koe is door de eeuwen heen geleidelijk door de mens getemd, zodat de tamme koeien voor melk en vlees konden zorgen. De voorloper van onze tamme koe was de wilde oeros. De oeros is een inmiddels uitgestorven rund. De wilde oeros was een groot beest, namelijk twee meter hoog, en had lange horens.
Leuke weetjes
- De koe eet wel 50-60 kilo gras per dag
- De koe weegt gemiddeld 500 kilo
- De koe drinkt tot wel 100 liter water op een dag
- Een koe geeft gemiddeld 25 liter melk per dag
- De koe heeft alleen aan de onderkant snijtanden, niet aan de bovenkant
DierNL en de koe
Rondslingerend zwerfafval moet worden teruggedrongen. Het rondslingerende zwerfafval komt soms terecht in de weilanden waar de koeien uit grazen. Dit heeft als gevolg dat sommige koeien afval in hun maag krijgen. Dit kan leiden tot opengescheurde magen. DierNL kan hierin helpen door aandacht te vragen aan Nederland om afval niet op straat te gooien.
Help de dieren in nood
In Nederland worden nog altijd vele dieren verwaarloosd en aan hun lot overgelaten. Help deze dieren.
